De bouwsteen instructie beoogt het lesgeven zo in te richten dat leerlingen optimaal gemotiveerd raken, profijt uit de les halen en daadwerkelijk leren. Instructievormen moeten voldoende gevarieerd zijn om tegemoet te komen aan de verschillende leerstijlen en onderwijsbehoeften van de leerlingen.
Cruciale elementen voor de werkzaamheid van een instructievorm zijn: duidelijkheid van de informatie of opdracht en enthousiasme in de presentatie ervan, zonder te verzanden in inhoudsloos entertainment. De instructie moet aansluiten bij de leerling, de context en de inhoud van de leerstof.
Instructievormen kunnen gerangschikt worden op een continuüm van leerkracht-gecentreerd naar leerling-gecentreerd. Afwisseling van instructievorm is wenselijk, waarbij juist de leerling-gecentreerde vormen bevorderlijk zijn voor de motivatie en betrokkenheid van leerlingen.
De leerling is de 'shareholder' van de leerkracht; slechts door informatie en feedback van de leerling weet een leerkracht of de instructie werkt.
Een goede afwisseling van verschillende instructievormen, gebaseerd op kennis van de leerlingen, hun leerstijlen en onderwijsbehoeften is het meest effectief. Op basis van onderzoek zijn richtlijnen ontwikkeld voor de effectiviteit van instructievormen.
Reflectief onderwijzen en leren maakt dat leerlingen én leerkrachten gestimuleerd worden om ervaringen op te doen en zelf lerend te ontdekken.
Behalve het ontwikkelen van kennis, ervaring, vaardigheden en attitudes ontdekken ze ook hoe ze opdrachten kunnen aanpakken, problemen kunnen oplossen, vragen beantwoorden, conclusies trekken en verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen leerproces.
In een meer inclusieve klas, met leerlingen met uiteenlopende onderwijsbehoeften, vraagt instructie extra aandacht. In veel gevallen is het mogelijk om de instructie met kleine aanpassingen geschikt te maken voor alle leerlingen.
Het gaat dan om variaties in de omvang van opdrachten, de tijd die ervoor beschikbaar is, de mate van ondersteuning, de uitleg, de moeilijkheidsgraad van de opdracht, de wijze waarop de opdracht kan uitvoeren, de mate van participatie, aanpassing van de eisen die gesteld worden of pas in laatste instantie een vervanging van de opdracht of lesstof.
Bij deze bouwsteen instructie komen de volgende onderwerpen aan de orde:
Overname van gegevens is met bronvermelding toegestaan.
© Nederlands Centrum Onderwijs & Jeugdzorg