Klassenmanagement voor leerkrachten in het primair onderwijs
KM

Gedragsmanagement: gedragsregels samen ontwerpen

Doel van het samen regels maken is kinderen te leren dat gedragsregels er zijn om mensen goed met elkaar te laten opschieten in een groep, dus om mensen te helpen en een veilige omgeving te bieden. Door de regels samen te ontwerpen worden leerlingen mede-eigenaar gemaakt van hun eigen leeromgeving. Bovendien ontstaat zo een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het nakomen van de regels. Iedereen kan elkaar aanspreken op het gedrag.

Het begin van het schooljaar is de beste tijd om klassenregels te maken. Daarmee wordt de groepsvorming en klassencultuur bevorderd. Het is daarom nodig dit ieder jaar opnieuw te doen.

Context van het gezamenlijk regels maken is dat in de maatschappij expliciete en impliciete regels bestaan. En dat die kunnen variëren op verschillende plaatsen, zoals thuis, op school bij anderen thuis, enz. Door zich bewust te worden van de regels in hun eigen leefdomeinen en waarom regels belangrijk zijn in groepen gaan ze begrijpen waarom het handig is dat er ook in de klas regels zijn.

Discussie over regels op verschillende plaatsen, bij verschillende mensen, kan een goede voorbereiding zijn op het praten over regels in de klas. Vraag de leerlingen om na te denken over de verschillende soorten regels die ze in hun leven hebben. Moedig hen aan om te denken over de verschillende mensen en de plaatsen waar regels worden toegepast. Ze hebben regels thuis, op school, op een club, in het verkeer, bij de bibliotheek, enz.
Je kunt vragen stellen als:
Welke regels ken jij? Welke regels moet je thuis volgen? Wie maakt de regels? Wat gebeurt er als je je niet aan die regels houdt?

Of voer een gesprek over regels en veiligheid:
Waarom hebben we regels nodig? Hoe helpen regels om ons veilig te houden? Hebben alle mensen regels nodig? Wat zou er gebeuren als iedereen dezelfde regels had? Wat zou er gebeuren als iedereen andere regels had? Wie moet bepalen wat de regels zouden moeten zijn?
Vertel ze dat ze nu de kans hebben om zelf regels te maken!

Regels opstellen voor het gedrag in de klas is dan de volgende stap. Dit kan op vele manieren worden ingericht. In groepjes of individueel, aan de hand van een aantal voorbeelden of met behulp van richtinggevende vragen. De aanpak zal ook afgestemd moeten zijn op de leeftijd van de leerlingen. Zie de TIP.
Zorg ervoor dat het niet te veel regels worden, anders worden ze niet onthouden. Maak de regels zo duidelijk mogelijk en stel ze op in termen van concreet gedrag. Kinderen weten dan beter wat er van hen wordt verwacht.
Bespreek ook wat de sancties zullen zijn als de regel wordt overtreden. Daarmee weten de leerlingen ook precies waar zij aan toe zijn, indien zij zich niet aan een regel houden. Laat de leerlingen de regels op een creatieve manier vastleggen. Zorg ervoor dat ze in de klas duidelijk zichtbaar zijn. En zorg ervoor dat ouders en anderen die bij de klas betrokken zijn ze ook kennen.

Vervolgacties zijn nodig om de regels levend te houden en eraan te werken dat iedereen ze goed kent en naleeft. Neem bijvoorbeeld elke week in de eerste schoolweken een regel extra onder de loep. Bespreek met de leerlingen aan de hand van voorbeelden uit de groep wat die regel precies omvat en hoe je er wel of niet aan kunt voldoen.
Geef ook aandacht aan het elkaar aanspreken op het nakomen van de regels, zodat niet alleen de juf die taak heeft. En bespreek bijvoorbeeld in januari met de klas of de regels nog steeds kloppen of dat ze aangepast moeten worden.

Voor deze tekst is onder meer gebruik gemaakt van: “Creating Classroom Rules Together”, by Linda Shalaway.
Zie ook: www.scholastic.com

Overname van gegevens is met bronvermelding toegestaan.
© Nederlands Centrum Onderwijs & Jeugdzorg